سال‌ها پیش (دقیق‌تر بگویم سال ۸۵) در مجلهٔ مرحوم سروش نوجوان مطلبی خوانده بودم دربارهٔ نحوهٔ ساخت انیمیشن خمیری محبوبی به نام «والاس و گرومیت: طلسم خرگوش‌نما»* که در همان سال ساختش (۲۰۰۵) جایزهٔ اسکار انیمیشن را هم برنده شد. والاس و گرومیت دو شخصیت کارتونی هستند که اولین حضورشان در یک فیلم بلند سینمایی در این انیمیشن اتفاق می‌افتد. کارگردان این کار هم جناب نیک پارک است که اگر والاس را هم ندیده باشید، احتمالا دو اثر معروف دیگرش (فرار مرغی** و برهٔ ناقلا***) را دیده‌اید.

موضوع البته در مورد خود این فیلم نیست؛ در مورد تکنیک استاپ موشن در ساخت انیمیشن است. در این تکنیک شخصیت‌ها و فضای قصه به شکل واقعی ساخته می‌شوند و سپس با ایجاد حرکات کوچک و جزئی در عروسک‌های ساخته‌شده از آن‌ها عکس‌برداری می‌شود و نهایتا با کنار هم قرار دادن این عکس‌ها، کل اثر به دست می‌آید.

همان‌طور که احتمالا متوجه شدید، انجام این کار، فرایندی پرزحمت و البته طولانی و زمان‌بر است، طوری که معمولا در طی یک روز کاری، بیش از چند ثانیه از کار نمی‌تواند ساخته شود. روند ساخت انیمیشنی که گفتم هم یک پروژهٔ طولانی پنج‌ساله بود که طی یک سال اول، فقط ۱۹ دقیقه از آن ساخته شد.

اما این‌ها را چرا گفتم؟ راستش را بخواهید، در تمام این سال‌ها، هروقت در مورد میزان دقتم برای در نظر گرفتن جزئیات در انجام کارهای فرهنگی، مردد می‌شدم، یاد اطلاعات و اعداد و ارقامی که از این انیمیشن در ذهنم بود می‌افتادم و این انگیزه‌ای بود (و هست) برای ادامه دادن تلاش‌های دقیق، منظم و حساب‌شده‌ای که از نظر خیلی‌ها بیخود و بی‌معنی بود و هست. [و یکی باید بیاید حد دقت و نظم تلاش‌های همچون منی را تازه قیاس کند با حد مطلوب و لازم]

ولی دوست داشتم بیایم این‌جا و مخصوصا برای جوان‌ترها بنویسم که بدانند ما در زمان به ثمر رسیدن تلاش‌های محققان و مخترعان و مکتشفان بزرگ تمدن غرب زندگی می‌کنیم. که پای آن‌چه من و شما از دور می‌بینیم و تحسین می‌کنیم، رنج‌های بزرگ برده و عرق‌های بسیار ریخته شده، که شکی نیست در ظلم و استعمار و استثمار ملل دیگر در این تاریخ خونین، اما همان ظلم و استعمار هم با زحمت بوده و ناچار، مبارزه با ظلم هم با زحمت خواهد بود، که ما در زمانی هستیم که پایه‌ها و اصل بنا ساخته شده و نوبت به تزیینات ویترین و سنگ نمای ساختمان رسیده و تازه این تلاش‌ها که می‌بینید، تلاش‌های تزییناتی است.

دوست داشتم به جوان‌ترها بگویم تمدن، با زحمت و تلاش و عرق ریختن به دست می‌آید و تثبیت می‌شود. که رفاه و پیشرفت را با سری‌سری فیلم و سریال دیدن و کتاب داستان خواندن نمی‌توان به چنگ آورد. که کمی دورتر از من و شما، آدمی‌زادی پنج سال از عمرش را گذاشته تا فقط یک قلم انیمیشن بلند بسازد که خودش تازه فقط یکی از انواع هنرهای نمایشی است. که بهشت که هیچ، همین آبادی و آبادانی زمین را هم به بها می‌دهند، نه به بهانه...



Wallace & Gromit: The Curse of the Were-Rabbit *

** Chicken Run
*** Shaun the Sheep
پ.ن: از پیشرفت‌های سال‌های اخیر این تکنیک، که ممکن است باعث کاهش زمان ساخت شده باشد، اطلاع ندارم.
پ.ن۲: یک مقداری در مورد آن عدد ۱۹ تردید دارم که دقیقا چقدر بود، ولی مطمئنم به حدی کم بود که صحت محتوای کلی مطلب حفظ بشود.